Βλαστοί μπρόκολου και φλοιός λιναρόσπορου(100028)

Οι άνθρωποι οι οποίοι καταναλώνουν αρκετά λαχανικά μειώνουν την πιθανότητα ανάπτυξης πολλών κοινών μορφών καρκίνου, όπως καρκίνος του μαστού, των πνευμόνων, του στομαχιού και του προστάτη. Βασιζόμενο σε αυτή τη κοινή παραδοχή το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο στις ΗΠΑ και πολλές ακόμη έρευνες ιδιωτικές και κρατικές ενθαρρύνει τους ανθρώπους να καταναλώνουν περίπου πέντε φορές την ημέρα φρούτα και λαχανικά.

Σύμφωνα με έρευνα την οποία έκανε το Τμήμα Γεωργίας (Department of Agriculture) των ΗΠΑ, το 60% του πληθυσμού δεν λαμβάνει την απαιτούμενη ημερήσια ποσοτήτα λαχανικών, δηλαδή 3 έως 5 μερίδες την ημέρα ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες, και το 75% δεν παίρνουμε την απαραίτητη ημερήσια ποσότητα (Guideline Daily Amounts) φρούτων η οποία είναι 2 έως 4 μερίδες καθημερινά. Μάλιστα το 48% του πληθυσμού δεν καταναλώνουμε φρούτα ούτε μία μερίδα την ημέρα. Μία μερίδα φρούτων ή λαχανικών αντιστοιχεί σε ένα μεσαίου μεγέθους μήλο, ή περίπου στα 3/4 της κούπας χυμό φρούτων.

Τα σκούρα πράσινα λαχανικά είναι ανάμεσα σε αυτά τα οποία έχουν συσχετιστεί περισσότερο με την προστασία από τον καρκίνο. Ωστόσο, ένας Αμερικάνος, καταναλώνει λιγότερο από μία μερίδα τέτοιων λαχανικών την εβδομάδα και μόλις 1.2 μερίδες μέτα τα 30.

Το μπρόκολο είναι ιδιαίτερα ευεργετικό γιατί περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις σουλφοραφάνης, ένα στοιχείο το οποίο ενεργοποιεί ένζυμα τα οποία αποτοξινώνουν τον οργανισμό (SN: 3/21/92, p. 183). Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, ερευνητές στο νοσοκομείο John Hopkins της Βαλτιμόρης έχουν δείξει ότι πειραματόζωα τα οποία έχουν εκτεθεί σε χημικά καρκινογόνα, δίαιτες που είναι πλούσιες σε σουλφοραφάνη μειώνουν δραματικά την ανάπτυξη του καρκίνου.

Σε μια νέα μελέτη που έγινε από το Εργαστήριο Brassica Χημειοπροφύλαξης του Hopkins, συνιστάται ο εμπλουτισμός της διατροφής μας με σουλφοραφάνη. Ο Paul Talalay και η ομάδα του στο Hopkins ανέφεραν ότι βρήκαν πως οι σπόροι του μπρόκολου που πρόσφατα έβγαλαν φύτρο και τα συνδεόμενα μέλη της οικογένειας της μουστάρδας (Brassica) περιέχουν μια χημική ουσία, την glucoraphanin, η οποία μετατρέπεται σε σουλφοραφάνη όταν σπάνε τα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών, όπως κατά τη διάρκεια της μάσησης. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι συνήθως το ένζυμο γνωστό ως myrosinase, απελευθερώνεται και ενεργοποιεί τη μεταμόρφωση της glucoraphanin σε σουλφοραφάνη.

Στη νέα μελέτη τους, οι Talalay, Jed W. Fahey και Yuesheng Zhang καλλιέργησαν διαφορα φυτά από σπόρους για να καθορίσουν πότε αναπτύσσεται η σουλφοραφάνη. Βρήκαν ότι βρίσκεται στον σπόρο σε εκπληκτικές συγκεντρώσεις. Όταν ο σπόρος φυτρώσει, δεν παράγει επιπλέον, αλλά επίσης δεν χάνει καθόλου. Έτσι, τα μόλις 3 ημερών φυτά εξακολουθούν να είναι μια πλούσια πηγή γλουκοραφανίνης.

Ενώ νεαροί βλαστοί του μπρόκολου παρουσίασαν υψηλές συγκεντρώσεις σε σουλφοραφάνη, το ίδιο έκαναν και συγγενικά φυτά – όπως η ρόκα, το bok choy, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το λάχανο, το κουνουπίδι, το κινέζικο λάχανο, τα λάχανα, το Νεροκάρδαμο, το daikon, το λάχανο, οι σγουρές, η μουστάρδα, και τα συμβατικά γογγύλια. Οι σπόροι του καθενός από αυτά τα φυτά περιέχουν 10 έως 100 φορές αντικαρκινικές ουσίες από ότι τα ώριμα φυτά.

Μεταξύ αυτών, το μπρόκολο και το κουνουπίδι είναι πάντοτε στις πρώτες θέσεις. Για να μετρήσουν τη αντικαρκινική δράση μιας καλλιέργειας, εξήγαν υλικό από το φύτρο των φυτών και τα πέρασαν από μια δοκιμασία στην οποία μετράται η ικανότητά τους να ενεργοποιήσουν ορισμένα ένζυμα αποτοξίνωσης γνωστά ως phase-2 ένζυμα.

Οι επιστήμονες μέτρησαν την επίδραση αυτών των ουσιών όσον αφορά την ικανότητά τους να αυξήσουν τη δραστηριότητα σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα ενός phase-2 ένζυμου (αναγωγάσης κινόνης). Μία μονάδα αντιστοιχεί σε διπλασιασμό της δραστηριότητας του ενζύμου. Οι έμποροι σπόρων προσφέρουν περίπου 80 διαφορετικές καλλιεργούμενες ποικιλίες του μπρόκολου και μόνο, και η ομάδα του Talalay διαπίστωσε ότι υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο τι θα μπορούσε να προσφέρει μια συγκεκριμένη ποικιλία. Στη νέα μελέτη τους, κάθε γραμμάριο μπρόκολου 3 ημερών έδωσε 92.500 ώς 769.000 μονάδες δραστηριότητας. Ενώ η αντίστοιχη μέτρηση για το κουνουπίδι κυμαινόταν από 50.000 έως 560.000 μονάδες ανά γραμμάριο.

Τα ώριμα μπρόκολα όχι μόνο περιέχουν glucoraphinin αλλά και μια σειρά από σχετικές ενώσεις που δεν εντοπίζονται στους νεαρούς βλαστούς. Κυρίως ινδόλη γλυκοζινολικών, αυτές τις πρόσθετες χημικές ουσίες που έχουν δημιουργηθεί για να αποτοξινώνουν ξένες ουσίες στη διατροφή μας, συνήθως μέσω της ενεργοποίησης των δύο phase-2 ενζύμων και μια κλάση συστημάτων ενζύμων που ονομάζεται phase-1.

Η φάση-1 συστήματα τείνουν να παίρνουν μια αρκετά μη αντιδραστική ένωση, όπως είναι οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες οι οποίοι σχηματίζονται κατά την καύση, και να την αλλάξει ελαφρά για να γίνει λίγο πιο διαλυτη στο νερό. Είναι ένα βήμα που καθιστά ευκολότερο για το σώμα μας να τους αποβάλλει.

Ωστόσο, παράγοντες οι οποίοι ενεργοποιούν τα phase-1 ένζυμα «μερικές φορές αντιδρούν με αρνητικά φορτισμένες βάσεις στο DNA μας, προκαλώντας βλάβη και θέτουν σε εφαρμογή μεταλλάξεις και καρκινογένεση», λέει ο Talalay. “Έτσι, ενώ οι περισσότερες χημικές ουσίες που εισέρχονται στο σώμα είναι από μόνες τους αβλαβείς, μερικοί μπορούν να μετατραπούν από τα phase-1 ένζυμα σε υψηλής δραστικότητας καρκινογόνες ουσίες.”

Tα phase-2 ένζυμα που μπορούν να προκαλέσουν αντιδράσεις αντιοξειδωτικές και άλλες χημικές μεταβολές που μπορεί να απομακρύνουν συχνά τοξικούς μετασχηματισμούς που αρχικά προκάλεσε το phase-1 ένζυμο. Αυτό οδήγησε κάποιους βιολόγους του καρκίνου να υποθέσουν ότι το αν μια καρκινογόνος ουσία θα προκαλέσει ζημιές στο DNA ζημιές θα εξαρτηθεί από την ισορροπία μεταξύ των phase-1 και phase-2 ένζυμων, εξηγεί ο Talalay. Επίσης καθοδήγησε την ομάδα του για να αναζητήσει θρεπτικά συστατικά – όπως η σουλφοραφάνη – που ενεργοποιούν επιλεκτικά τα phase-2 ένζυμα μόνο. Και αυτό είναι ένα άλλο πλεονέκτημα των νεαρών βλαστών έναντι των ώριμων φυτών, λέει: Ενεργοποιούν τα phase-2 ένζυμα σχεδόν αποκλειστικά.

“Το βλέπω σωστό” – το να εστιάζουμε στα phase-2 ενζυμα, λέει ο ερευνητής για τον καρκίνο John M. Pezzuto του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο. “Από την άλλη πλευρά, κανένας δε λέει ότι το κανονικό, ώριμο μπρόκολο είναι επικίνδυνο.” Πράγματι, λέει, “εγώ προσωπικά είναι δύσκολο να πιστέψω ότι η phase-1 επαγωγείς ενζύμων στη διατροφή μας είναι επικίνδυνοι.” Ωστόσο, λέει ότι μέχρι να υπάρξει μια καλύτερη κατανόηση της συνολικής ισορροπίας αυτών των ενζύμων και την επίδρασή τους στην ανθρώπινη υγεία, ίσως είναι φρόνιμο να υποστηρίξει κανείς μια αύξηση της πρόσληψης νόνο των phase-2 ενζύμων.”

Η Marion Nestle είναι λιγότερο πεπεισμένη. Η επικεφαλής των επιστημών της διατροφής και των τροφίμων στο Πανεπιστημίου New York (City), αστειεύεται ότι «κανένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει αυτόν τον απόκρυφο κόσμο των phase-1 και phase-2 ενζύμων» – τουλάχιστον με τον τρόπο που αντιδρούν πέρα από την άποψη των επιπτώσεων στο σώμα μας. Σε ένα τεύχος της PNAS, που παραθέτει το έργο του Bruce Ames δείχνει ότι ακόμη και phase-2 ενζυμικά συστήματα μπορούν να μετατρέψουν ορισμένες φορές μια χημική ουσία από μη τοξική σε τοξική.

Αν και αναγνωρίζει ότι, σε γενικές γραμμές, τα phase-2 ένζυμα είναι λιγότερο πιθανό από ό, τι τα phase-1 ένζυμα να το κάνουν αυτό, λέει ότι είναι ακόμα πολύ νωρίς για να καταλάβουμε ποια θα είναι η αξία της αλλαγής διατροφικής πρόσληψης σουλφοραφάνης. Από την άλλη, προσθέτει, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς υπερδοσολογία σε βλαστούς. “Έτσι, εάν θέλετε να φάτε λαχανάκια Βρυξελλών, κάντε το», λέει.