Διατροφή ασθενών με καρκίνο – 2

• Πάρτε βαθιές ανάσες προτού καταπιείτε. Εκπνεύστε ή βήξτε μετά την κατάποση.
• Φροντίζετε να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια υγρών κάθε ημέρα. Προτιμάτε να πίνετε υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με το φαγητό. Η κατανάλωση υγρών στη διάρκεια του γεύματος σας κάνει να νιώθετε χορτάτοι πιο γρήγορα. Τα υγρά σε θερμοκρασία δωματίου καταπίνονται συνήθως ευκολότερα.
• Τρώτε μικρά, συχνά γεύματα.
• Τα πολτοποιημένα τρόφιμα δεν πρέπει να είναι υπερβολικά παχύρρευστα. Αραιώστε τα αναμιγνύοντάς τα με ζωμό, αραιή σάλτσα, γάλα ή νερό.
• Αν πνίγεστε ή βήχετε ενώ τρώτε, ενημερώστε τον γιατρό σας, ιδίως αν ανεβάζετε ταυτόχρονα και πυρετό.
• Αν έχει αφαιρεθεί χειρουργικά τμήμα της γλώσσας ή της σιαγόνας σας, η μάσηση και οι κινήσεις της γλώσσας θα έχουν περιοριστεί. Η τροφή, αν καταφέρει να φτάσει στον λάρυγγα, θα προχωρήσει μόνη της στην πεπτική οδό. Κάποιος ειδικός λογοθεραπευτής, διαιτολόγος ή και νοσοκόμος μπορεί να σας διδάξει αποτελεσματικές τεχνικές κατάποσης.

• Τα υγρά που καταναλώνετε πρέπει να είναι όσο παχύρρευστα σας έχει υποδείξει ο διαιτολόγος σας.
• Αποφεύγετε τα πολύ ζεστά ή πολύ κρύα φαγητά.
• Πολτοποιείτε τα φαγητά ώστε να καταπίνονται ευκολότερα.
• Προσθέτετε ζελατίνη σε κέικ, μπισκότα, κράκερ, σάντουιτς, πολτοποιημένα φρούτα και άλλες κρύες τροφές ώστε να γίνονται καλύτερα ανεκτά. (Διαλύστε μια κουταλιά της σούπας ζελατίνη σε δύο φλιτζάνια υγρό και περιχύστε με το διάλυμα).
• Τρώτε με κουτάλι· ελέγχεται καλύτερα από το πιρούνι.
• Ρωτήστε τον διαιτολόγο σας πώς πρέπει να βάζετε την τροφή στο στόμα σας για να μην πνίγεστε.
• Εξασκήστε τη γλώσσα και το σαγόνι σας. Προσπαθήστε να κινήσετε τη γλώσσα και το σαγόνι καλύπτοντας όλο το εύρος της κίνησής τους – βγάλτε έξω τη γλώσσα και μετά μαζέψτε την, ασμουρηθείτε και μετακινήστε το σαγόνι δεξιά και αριστερά.
• Οι υγρές δίαιτες μπορούν να είναι υψηλής ή χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, ανάλογα με το αν υποφέρετε από δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Απευθυνθείτε σε έναν ειδικό διαιτολόγο για να σας βοηθήσει να προσαρμόσετε κατάλληλα την ποσότητα φυτικών ινών στη διατροφή σας.
• Αν πνίγεστε ή βήχετε ενώ τρώτε, ενημερώστε τον γιατρό σας, ιδίως αν ανεβάζετε ταυτόχρονα και πυρετό.

• Τρώτε λίγο και συχνά στη διάρκεια της ημέρας. Έχετε πάντα υγιεινά σνακ διαθέσιμα, ώστε να τα τρώτε μεταξύ των γευμάτων.
• Αποφεύγετε τα τηγανητά ή λιπαρά φαγητά. Το λίπος παραμένει στο στομάχι σας περισσότερη ώρα από ό,τι οι υδατάνθρακες ή οι πρωτεΐνες.
• Αποφεύγετε τις τροφές που σας προκαλούν αέρια.
• Προτιμάτε να πίνετε υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με το φαγητό. Η κατανάλωση υγρών στη διάρκεια του γεύματος σας κάνει να νιώθετε χορτάτοι πιο γρήγορα.
• Αν ξαπλώνετε μετά το φαγητό, φροντίζετε ώστε το κεφάλι σας να είναι ανασηκωμένο.
• Αν τρώτε μικρά γεύματα αλλά δεν μπορείτε να το κάνετε συχνά στη διάρκεια της ημέρας, ενισχύστε κάθε γεύμα με τροφές πλούσιες σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, μπορείτε να προσθέσετε στη σούπα ή στο μαγειρευτό σας φαγητό άπαχο γάλα σε σκόνη, φύτρο σταριού ή κιμά.
• Ρωτήστε τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας σχετικά με υποκατάστατα γευμάτων σε υγρή μορφή ή σε σκόνη τα οποία παρέχουν τις αναγκαίες θερμίδες και θρεπτικά συστατικά.
• Να θυμάστε ότι, ναι μεν είναι σημαντικό να τρώτε όσο μπορείτε, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αποφύγετε την υπερβολική αύξηση του βάρους σας.
• Μην πιέζετε λοιπόν τον εαυτό σας αν νιώθετε χορτάτοι ή δεν πεινάτε πια.
• Το κρεμμύδι, το σκόρδο, μυρωδικά και μπαχαρικά κάνουν πιο εύγεστο το φαγητό.

• Επιλέγετε και μαγειρεύετε τρόφιμα που σας φαίνονται και σας μυρίζουν ωραία. Η γεύση συχνά βελτιώνεται, αν οι τροφές καταναλωθούν κρύες ή σε θερμοκρασία δωματίου.
• Αν το κόκκινο κρέας δεν έχει πια την ίδια γεύση, προτιμήστε κοτόπουλο, γαλοπούλα, ψάρι, φασόλια, σόγια, αυγά ή γαλακτοκομικά που δεν έχουν έντονη μυρωδιά.
• Μαρινάρετε το κρέας σε χυμό φρούτων, σάλτσα σόγιας ή μπάρμπεκιου ή οποιοδήποτε άλλο γευστικό υγρό προτιμάτε.
• Η προσθήκη ζάχαρης σε ορισμένες τροφές μπορεί να μετριάσει την πολύ αλμυρή, πικρή ή δυσάρεστη γεύση.
• Τα ξινά τρόφιμα και ποτά π.χ. πορτοκάλια, λεμόνια, γιαούρτι ή λεμονάδα πίνονται επίσης πολύ ευχάριστα. (Αποφύγετέ τα αν το στόμα σας είναι ερεθισμένο.)
• Ξεπλύνετε το στόμα σας και βουρτσίζετε δόντια και γλώσσα τακτικά. (Αποφύγετε τα στοματικά διαλύματα του εμπορίου, αν το στόμα σας είναι ερεθισμένο.)
• Να επισκέπτεστε τον οδοντίατρό σας ώστε να είστε σίγουροι ότι δεν αναπτύσσεται κάποια νέα λοίμωξη στο στόμα σας.

• Αποφύγετε το είδος του γάλακτος και των γαλακτοκομικών που σας προκαλούν προβλήματα. Το γιαούρτι και τα παλαιωμένα τυριά είναι συνήθως καλύτερα ανεκτά. Στο εμπόριο κυκλοφορούν επίσης ειδικά προϊόντα χωρίς λακτόζη ή εμπλουτισμένα με ένζυμα που σας βοηθούν να χωνέψετε τη λακτόζη του γάλακτος.
• Δοκιμάστε να πιείτε ή να φάτε προϊόντα με επιπλέον ασβέστιο. Αναζητήστε τέτοια προϊόντα διαβάζοντας προσεκτικά τις ετικέτες. Μιλήστε με τον γιατρό σας ή τον διαιτολόγό σας σχετικά με τη χρησιμότητα συμπληρωμάτων ασβεστίου για την περίπτωσή σας.

• Τρώτε λιγότερο αλάτι και τροφές με μειωμένο νάτριο.
  Να είστε όσο το δυνατόν πιο δραστήριοι.
  Έχετε τα πόδια σας ψηλά όταν αναπαύεστε.
  Ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει κατάλληλα φάρμακα για τη μείωση της κατακράτησης υγρών.

• Ζητήστε από φίλους και συγγενείς να σας βοηθήσουν.
• Προμηθευτείτε κατεψυγμένα γεύματα. Θα βρείτε σχετικά μεγάλη ποικιλία στο εμπόριο.
• Ελέγχετε πάντα τις ετικέτες και προτιμάτε προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
• Έχετε πάντα πρόχειρα διάφορα υγιεινά σνακ, π.χ. αποξηραμένα φρούτα (σταφίδες, χουρμάδες, βερίκοκα), τυρί και κρακεράκια ολικής άλεσης.
• Μπορείτε να χτυπάτε στο μπλέντερ φρούτα και γιαούρτι και να τα καταψύχετε, για τις στιγμές που θα θέλετε ένα δροσερό σνακ.
• Όταν νιώθετε καλύτερα, μαγειρέψτε τα αγαπημένα σας φαγητά σε μεγάλες ποσότητες και καταψύξτε τα σε μερίδες.
• Μπορείτε επίσης να αγοράσετε έτοιμα μαγειρεμένα φαγητά από το σούπερ μάρκετ ή να παραγγείλετε απ’ έξω.

• ένα ποτήρι γάλα (κατά προτίμηση κατσικίσιο) ή
• ένα κεφίρ ή
• μια μερίδα τυρί ή
• γιαούρτι (κατά προτίμηση πρόβειο χωρίς πέτσα) και

• δημητριακά πρωινού ολικής αλέσεως ή βρώμη
• ψωμί ολικής αλέσεως ή πολύσπορο ή παξιμάδι κριθαρένιο ολικής αλέσεως ή κριτσίνι ολικής αλέσεως ή πολύσπορο
• κουλούρι Θεσσαλονίκης.

• Ένα γεύμα με μαγειρεμένα λαχανικά (π.χ φασολάκια, σπανακόρυζο, αρακά, αγκινάρες κ.τ.λ.) σε συνδυασμό με τυρί (ή λίγο λευκό κρέας ή αυγό) (1 φορά)
• Ένα γεύμα με ζυμαρικά σε συνδυασμό με: τυρί ή κοτόπουλο ή θαλασσινό ή πίτα σπιτική (1 φορά)
• Ένα γεύμα με ψάρι ή θαλασσινά σε συνδυασμό με ρύζι ή μακαρονάκι κοφτό ή πατάτα ή σούπα. Σημείωση: επιλέξτε ψάρια πλούσια σε «καλά» ω – 3 λιπαρά οξέα, όπως μπακαλιάρος, σαρδέλες, τόνος, γλώσσα, ρέγκα, κολιός, πέρκα, μαρίδα αλλά και αστακό και οστρακοειδή όπως μύδια). Να αποφεύγετε την κατανάλωση ψαριών ιχθυοτροφείου καθώς και τα είδη ξιφίας και καρχαριοειδή (π.χ. γαλέος). (1 φορά)
• Ένα γεύμα με ρύζι (όπως γεμιστά, γιουβαρλάκια, ντολμάδες, ρύζι με λαχανικά) σε συνδυασμό με τυρί ή γιαούρτι (1 φορά) .
• Ένα γεύμα με κόκκινο κρέας άπαχο (όπως μπριζόλα, μπιφτέκια, μοσχαράκι κοκκινιστό κ.α.) σε συνδυασμό με ρύζι ή πατάτα ή κριθαράκι ή πουρέ ή αρακά (1 φορά)
• Ένα γεύμα με λευκό κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι, στην κατσαρόλα, στο φούρνο, ψητό, βραστό κ.τ.λ.) σε συνδυασμό με πουρέ ή ρύζι ή λαχανικά (π.χ. φασολάκια) ή πατάτες (1 φορά)
• Ένα γεύμα με όσπρια (π.χ. φακές, φασόλια, ρεβίθια) σε συνδυασμό με τυρί ή με λίγο ψάρι ή με λίγες σαρδέλες ή γαύρους (1 φορά)

• Εναλλακτικά αντί για κρέας (κόκκινο ή λευκό) μπορείτε μια φορά την εβδομάδα να τρώτε 2 αυγά ομελέτα με τυρί και λαχανικά
• Με κάθε γεύμα μπορείτε, εφόσον το επιθυμείτε, να τρώτε μια – δύο φέτες ψωμί ολικής αλέσεως ή πολύσπορο ή παξιμάδι κριθαρένιο ολικής αλέσεως
• Αν θέλετε το βράδυ να φάτε πιο ελαφριά, μπορείτε εναλλακτικά να φάτε: ένα μπολ γάλα με δημητριακά και φρούτα ή ένα γιαούρτι με λίγο μέλι, λίγους φρέσκους ξηρούς καρπούς και φρούτα ή ένα τοστ και ένα φλιτζάνι γάλα ή ένα μπολ χορτόσουπα σπιτική με λίγο τυρί.

• Προσπαθήστε να μην μένετε νηστικοί για χρονικό διάστημα άνω των 3 ωρών!
• Συμβουλευτείτε τους πίνακες 2 και 3 για το πώς μπορείτε να αυξήσετε την πρόσληψη θερμίδων και πρωτεϊνών
• Για σνακ επιλέξτε πάντα:
  • φρούτα (φρέσκα, αποξηραμένα),
  • χυμούς (κατά προτίμηση φυσικούς),
  • γάλα ή γιαούρτι με φρούτα ή/–και μέλι (π.χ. milk- shake με γάλα),
  • παγωτό γιαούρτι, γρανίτες, κρέμα άνθος αραβοσίτου ρυζόγαλο ξηρούς καρπούς ψωμί (ή μπισκότα ολικής) τα οποία θα επαλείψετε με ταχίνι ή φυστικοβούτυρο
  • μπισκότα σπιτικά (ή κέικ) φτιαγμένα από αλεύρι ολικής αλέσεως με φρούτα ή ξηρούς καρπούς
  • μπάρες δημητριακών, κουλούρι Θεσσαλονίκης
  • σάντουιτς (κατά προτίμηση ολικής, σπιτικό) (ή εναλλακτικά αραβική πίτα) με τυρί και ζαμπόν (ή αυγό ολόκληρο ή μόνο το ασπράδι ή λίγο κοτόπουλο ή μπιφτέκι) και καλό είναι να προσθέσετε και λίγες ελιές ή βούτυρο και λαχανικά (π.χ. μαρούλι).

Τα λαχανικά τα οποία έχουν αστερίσκο (*) αποτελούν εξαιρετικές επιλογές λόγω της περιεκτικότητας σε περισσότερα του ενός αντιοξειδωτικά και σε αντικαρκινικά φυτοχημικά.

 Πώς να αυξήσετε την πρόσληψη θερμίδων και πρωτεϊνών

Οι πρωτεΐνες, χαρακτηριστικό συστατικό των ζωικών προϊόντων, αποτελούν απαραίτητο δομικό συστατικό των κυττάρων και είναι καθοριστικές για τη σωστή λειτουργία τους, ελέγχοντας πολλές μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. Αποτελούνται από 20 αμινοξέα, 9 εκ των οποίων (ιστιδίνη, ισολευκίνη, λυσίνη, μεθειονίνη, φαινυλαλανίνη, θρεονίνη, τρυπτοφάνη, βαλίνη) χαρακτηρίζονται ως απαραίτητα αμινοξέα, επειδή δεν μπορούν να συντεθούν από τον ανθρώπινο οργανισμό, ή, αν γίνεται αυτό, συντίθενται σε μη επαρκείς ποσότητες. Τα υπόλοιπα αμινοξέα χαρακτηρίζονται
ως μη απαραίτητα αμινοξέα, καθώς υπάρχει η δυνατότητα σύνθεσής τους από τον ίδιο τον οργανισμό. Γενικά, από τις πρωτεΐνες που προσλαμβάνονται από τη δίαιτα, οι φυτικές πρωτεΐνες πέπτονται πιο δύσκολα σε σύγκριση με τις ζωικές.

Ως πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας ορίζονται αυτές που παρέχουν στον ανθρώπινο οργανισμό όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται για να συνθέσει τις δικές του πρωτεΐνες (μύες, όργανα κλπ.). Συνεπώς για τη διατήρηση των πρωτεϊνών του σώματος θα πρέπει να καταναλώνονται τρόφιμα που ανήκουν στις ομάδες των γαλακτοκομικών και του κρέατος με μεγαλύτερη συχνότητα.

Ως πρωτεΐνες χαμηλής βιολογικής αξίας ορίζονται αυτές που δεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και είναι κυρίως οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης. Τα τρόφιμα που περιέχονται στην ομάδα των οσπρίων θα πρέπει να καταναλώνονται σε εβδομαδιαία βάση και η κατανάλωση ποικιλίας από όσπρια είναι απαραίτητη.

Τα τρόφιμα που ανήκουν στις ομάδες του αμύλου, των φρούτων, των λαχανικών και του λίπους περιέχουν μικρές ποσότητες πρωτεϊνών χαμηλής βιολογικής αξίας και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βασικές πηγές παροχής πρωτεϊνών, παρά μόνο ως συμπληρωματικές.

Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς
Τ: 210 4181641

F: 210 4535343
e-mail: oekk@otenet.gr
www.oekk.gr
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΪΑΣ
Πατρέως 8 – 10, 26221 Πάτρα • Τ / F 2610 226122
e-mail: omilospa@otenet.gr

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Παπαλεξάνδρου 16, 71500 Ηράκλειο Κρήτης • Τ / F 2810 288319

Το παρόν εκδίδεται με την ευγενική χορηγία της Roche (Hellas) A.E.